Het is wat smartphones, kruisraketten, wasmachines, drones, 5G, medische apparatuur, auto’s, servers, IoT devices en nog veel meer met elkaar gemeen hebben. Ze zitten vol met chips, kleiner dan een postzegel en toch het motorblok van zo’n beetje alle technologie. En heb je er niet genoeg van? Dan kan je een probleem krijgen.
Wat zijn chips nou eigenlijk?
We zitten midden in een wereldwijde chip crisis en dat ga niet alleen jij merken, want naast dat tekort woedt tegelijkertijd een heuse chip oorlog. Want wie chips heeft, heeft een machtspositie. Chips zijn de drijvende kracht achter de technologische ontwikkelingen van de afgelopen vijftig jaar. Maar wat zijn chips nou eigenlijk? Een chip is een klein plaatje van silicium, waarop tientallen tot miljarden microscopisch kleine elektronische schakels zitten. De rekenkracht van chips wordt uitgedrukt in nanometers, hoe lager het aantal des te meer rekenkracht en hoe ingewikkelder en duurder het is om te maken. Zo is de chip die de hoeveelheid brandstof in een auto berekent 180 nanometer, je wasmachine zit op 65 nanometer, 4G op 22 nanometer, je laptop ongeveer op 7 en je iPhone 12 Pro op 5 nanometer. Dan is er nog de techniek van de toekomst, zoals: kunstmatige intelligentie en zelfrijdende auto’s. Deze zullen zelfs werken op 2 nanometer en deze chips kan niet iedereen maken. Wie dat wel kan heeft een grote technologische en daarmee economische voorsprong, maar eerst nog even waarom er nu zo’n tekort is aan die kleine onderdelen. Dat heeft voor een groot deel te maken met Corona.
Covid-19
De wereld verandert en thuiswerken wordt de norm, jaren van technologische ontwikkeling vindt opeens plaats. In enkele weken zoomen via Teams. We kopen opeens massaal technische snufjes en ja, met ineens weinig te doen. Buitenshuis nam de verkoop van gameconsoles ook lekker toe, en ja je begrijpt wat dat met de vraag naar chips doet. Die onverwachte explosie in vraag leidt tot een ongekend wereldwijd tekort, met name in de auto industrie, want auto’s zijn rijdende chips. In een auto zitten honderden chips en als één chip niet geleverd kan worden, kan de hele auto niet van de band af laten rollen. Nooit duurde het wachten op een chip zo lang en dat is vervelend als je zit te wachten op je PlayStation 5 of op een nieuwe camera. Maar het laat vooral zien hoe afhankelijk we zijn van chips en van wie ze kunnen maken. Wie de meest geavanceerde chips kan maken, heeft dus invloed.
De meest geavanceerde chips
Zeventig procent wordt in Azië gemaakt en dan hebben we het over alle soorten chips. Zoomen we in op de meest geavanceerde chips dan blijven alleen Zuid-Korea en Taiwan over. Hier zijn Samsung en TSMC gevestigd en die laatste is misschien wel een van de belangrijkste bedrijven ter wereld waar je nog nooit van gehoord hebt. Het is zo’n beetje de belangrijkste speler in de chipindustrie. TSMC is een bedrijf dat in opdracht van anderen chips produceert. Grote kans dat ook jij een chip van het Taiwanese bedrijf in je zak hebt zitten.
Ze zijn zo groot geworden, omdat ze onder andere chips voor Apple maken. Ze maken nu al drie nanometer chips, maar werken hard aan twee nanometer chips. De komende jaren investeren ze nog een kleine 100 miljard dollar om zo hun technologische voorsprong te behouden. Dat geld is ook wel nodig, want chips maken met zulke rekenkracht is een extreem lastig proces dat je niet kan versnellen. Het maken van een chip is een beetje zoals het restaureren van een schilderij. Het gaat laagje voor laagje, atoom per atoom en dat is kwetsbaar. Om van silicium tot chip te komen, ben je zo drie maanden bezig. Als er iets fout gaat op dag 3, kom je er pas op het einde achter. De chip machines komen van het Nederlandse bedrijf ASML. Zij zijn de enige ter wereld die de belangrijkste machines in het productieproces van chips kunnen maken. Kosten van een machine zijn 200 miljoen per stuk en ASML heeft ook weer toeleveranciers met een wachtrij van zeven of acht maanden.
China en de Verenigde Staten
Staan die machines eenmaal, dan kost het nog maanden om de boel te finetunen. Mits alle kennis en expertise in huis is. Kortom, dat heb je dus niet zomaar even voor elkaar. Wil je nu vanuit het niets TSMC of Samsung bijbenen, dan heb je naast heel veel geld ook zo’n 10 à 20 jaar nodig. Die kennis over de meest geavanceerde chips zit dus maar bij twee bedrijven in twee landen. De rest van de wereld bestelt daar en is dus afhankelijk. Zelfs bij de meeste hightech Chinese bedrijven en bedrijven in de VS lopen ze generaties achter. Als het aan de overheid van de VS ligt, gaat China dat niet inhalen. China en de VS willen allebei de grootste zijn. In de geschiedenis is het zo geweest dat degene die de leiding had over een industriële revolutie ook automatisch de wereldleider werd. Op dit moment staan we aan het begin van een vierde industriële revolutie, waarbij China betere kaarten in handen heeft, waardoor er een vrij grote kans is dat China die wereld leiding gaat over nemen van de VS. Dus zijn chips de inzet geworden in een geopolitieke strijd tussen die twee landen. Zo probeert VS Chinese bedrijven af te snijden van hoogstaande tech. Ze verbieden TSMC om chips te leveren aan het Chinese bedrijf. Huawei en de VS zijn met Apple de grootste afnemer van 5 nanometer chips, dus TSMC luisterde daarnaar.
China probeert ondertussen zelf die heel geavanceerde chips te maken, maar om dat te doen hebben ze machines nodig. Daar heeft China weer ASML voor nodig en daar heeft de VS via een omweg een stokje voor gestoken. Die machines mogen niet geëxporteerd worden. De VS probeert de concurrentie met China dus voor te blijven en investeert ook flink om zelfvoorzienend te zijn en ook China trekt de portemonnee met 1,4 biljoen. En ja, daar kan de EU ook niet achterblijven en toekijken, want ook hier wil niemand afhankelijk zijn van een paar fabrieken, ook vanwege de relatie tussen China en Taiwan. China ziet Taiwan namelijk als afvallige provincie die ze willen herenigen met het Chinese vasteland. De Europese Commissie wil dus dat de productiecapaciteit in 2030 verdubbelt en daar gaat dus de komende tijd een sloot geld naartoe.
Terwijl de strijd om wie de grootste wordt in chip land doorgaat, zitten we nu nog steeds met tekorten in de wat minder complexe chips die we ook heel hard nodig hebben. Het wereldwijde tekort aan computertje zal nog zeker het hele jaar aanhouden. Want je weet nu zo’n chip maken, dat doe je niet zomaar. We kunnen niet veel anders doen dan toekijken terwijl dit zich ontwikkelt.
Bron: NOS
Voor meer informatie kan er contact worden opgenomen via het telefoonnummer 085-0443500 of per mail naar info@thingsdata.com.